Dokumentacja medyczna zawiera niezwykle istotne dane, które dotyczą przebiegu leczenia pacjenta, dlatego też podlega szczególnej ochronie na gruncie obowiązujących przepisów.
Zgodnie z ustawą o prawach pacjenta, prawo dostępu do dokumentacji medycznej przysługuje wyłącznie pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu (np. rodzicom w przypadku dokumentacji medycznej dziecka) albo osobie upoważnionej przez pacjenta – co wynika z faktu, iż to wyłącznie pacjent decyduje o tym czy ktokolwiek zapozna się z wrażliwymi informacjami dotyczącymi jego stanu zdrowia.
Opisane zasady mają zastosowanie za życia pacjenta, przy czym sprawa wygląda nieco inaczej po jego śmierci – w takiej sytuacji dokumentacja medyczna jest udostępniana osobie upoważnionej przez pacjenta za życia lub osobie, która w chwili zgonu pacjenta była jego przedstawicielem ustawowym, a także osobie bliskiej.
Kluczowe znaczenie ma definicja „osoby bliskiej” przez którą w świetle przepisów należy rozumieć małżonka, krewnego do drugiego stopnia lub powinowatego do drugiego stopnia w linii prostej, przedstawiciela ustawowego, osobę pozostającą we wspólnym pożyciu lub osobę wskazaną przez pacjenta (art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy o prawach pacjenta).
Powyższe oznacza, że po śmierci pacjenta grupa osób, które mogą uzyskać dostęp do jego dokumentacji medycznej jest o wiele większa niż za jego życia.
Od powyższej zasady jest jednak wyjątek, gdyż nie ma ona zastosowania w przypadku gdy udostępnieniu dokumentacji sprzeciwi się inna osoba bliska lub sprzeciwił się temu sam pacjent za życia – w przypadku zaistnienia konfliktu między osobami bliskimi co do udostępnienia dokumentacji medycznej musi on być rozstrzygnięty w postępowaniu sądowym.
Sąd po przeprowadzeniu stosownego postępowania może wyrazić zgodę na udostępnienie dokumentacji medycznej w następujących celach:
- w celu dochodzenia odszkodowania lub zadośćuczynienia, z tytułu śmierci pacjenta
- dla ochrony życia lub zdrowia osoby bliskiej.
Należy pamiętać, że ze względu na szczególny charakter informacji zawartych w dokumentacji medycznej na podmiocie leczniczym, który sprawuje nad nią pieczę ciąży obowiązek szczegółowej weryfikacji podmiotów, które zgłaszają się z żądaniem udostępnienia dokumentacji medycznej, aby uniknąć sytuacji, w której zostanie ona udostępniona osobom nieuprawnionym – co może nieść za sobą szereg konsekwencji.